مبانی روش شناختی نظریه سازی در جامعه شناسی اسلامی با تطبیق بر جامعه شناسی خانواده

این مقاله با هدف زمینه سازی برای توسعة علوم اجتماعی اسلامی به طور عام و تأسیس الگویی برای جامعه شناسی اسلامی به طور خاص، به بررسی مهم ترین مبانی روش شناختی نظریه سازی در جامعه شناسی اسلامی با تطبیق بر حوزة جامعه شناسی خانواده می پردازد. محورهای مورد تأکید مقاله عبارتند از: بهره گیری نظریۀ اسلامی در الگوی مورد نظر از روش های اجتهادی، عقلی و تجربی به گونه ای هماهنگ، پیروی این نظریه از هر دو نوع صورت بندی متداول در نظریه های جامعه شناختی، یعنی مجموعۀ قوانین و فرایندهای علّی، قرار داشتن این نظریه در زمرة نظریه های برد متوسط، تلفیق فردگرایی و کل گرایی روش شناختی، به کارگیری استراتژی قیاسی در ضمن یک الگوی ویژۀ متن- محور، اولویت داشتن ساخت مدل نظری و مدل هنجاری از میان انواع مدل ها، ترجیح رویکرد عملیاتی سازی مفاهیم، استخراج فرضیه های مورد نیاز از گزاره های متون دینی به دو شیوة مستقیم و غیر مستقیم و در نهایت، رعایت معیارهای روش شناسی اجتهادی از یک سو و معیارهای تأیید یا ابطال تجربی فرضیه ها از سوی دیگر.